Hoe werkt een visstandonderzoek en waarom is het belangrijk?
Visstandonderzoek in Nederland: inzicht in biodiversiteit en ecologisch waterbeheer
Wat is een visstandonderzoek?
Visstandonderzoek wordt ingezet om inzicht te krijgen in de samenstelling en gezondheid van de vispopulatie in Nederlandse binnenwateren. Gemeenten, sportvisverenigingen en waterschappen gebruiken de uitkomsten om verantwoorde beslissingen te nemen over waterbeheer, visuitzet en ecologische monitoring. Een gezonde visstand zegt veel over de waterkwaliteit en het ecosysteem als geheel. Nu het groeiseizoen afloopt en karpers actief voedsel verzamelen voor de winter, is september hét moment om visstandonderzoek uit te voeren; de resultaten geven dan goed zicht op recente trends én mogelijke knelpunten.
Wie voert een visstandonderzoek uit?
Het onderzoek wordt meestal uitgevoerd door beroepsvissers in samenwerking met ecologen. Zij beschikken over vergunningen en expertise om op diervriendelijke wijze vissen te vangen, te analyseren en weer terug te zetten. De combinatie van ecologische kennis en praktische vistechnieken maakt het onderzoek betrouwbaar en effectief.
Hoe werkt een visstandonderzoek?
Een visstandonderzoek begint met het kiezen van een geschikte vangmethode. In kleinere wateren zoals sloten en vijvers wordt vaak elektrisch gevist. Deze methode verdooft vissen tijdelijk met een elektrische stroom, waarna ze veilig kunnen worden gemeten en onderzocht. In grotere wateren gebruikt men een zegen, een groot sleepnet waarmee grotere oppervlakken effectief bevist worden.
Wat meten onderzoekers precies?
De gegevens die worden verzameld tijdens een visstandonderzoek zijn onder andere de vissoortensamenstelling, lengte, gewicht, leeftijdsopbouw, geslacht en soms ook de conditie of ziektestatus van de vis. Deze informatie geeft inzicht in het ecologisch evenwicht van het waterlichaam.
Waarom is visstandonderzoek belangrijk?
Visstandonderzoek is essentieel voor duurzaam waterbeheer. Het helpt bij het signaleren van ecologische problemen zoals watervervuiling, zuurstoftekort of overbegroeiing. Daarnaast geeft het inzicht in de effectiviteit van eerder genomen maatregelen. Ook bij baggerprojecten en het herinrichten van oevers is actuele visdata onmisbaar.
Elektrisch vissen vast op beeld
Een kort filmpje waarin tijdens een visserijkundig onderzoek met een elektrisch vis apparaat de nodige grote brasems worden gevangen. Dit is met de drone gefilmd, waardoor je de grote vissen al voor de boot goed kunt zien zwemmen. De vissen zijn na het vangen gemeten en weer terug gezet in hetzelfde water.
De overeenkomst met koi-afvissen
Voor koi-liefhebbers is de zegenvisserij herkenbaar van het leegvissen van moddervijvers. In natuurlijke wateren is deze techniek complexer vanwege obstakels en wisselende dieptes. Toch blijft het een waardevolle methode om een breed overzicht van de vispopulatie te krijgen.
Bijzondere vangsten en biodiversiteit
Tijdens visstandonderzoeken worden regelmatig bijzondere vangsten gedaan. Denk aan zeldzame inheemse soorten of de aanwezigheid van invasieve exoten zoals zonnebaars of zwartbekgrondel. Deze vangsten leiden soms tot aanvullend onderzoek of beleidsmaatregelen.
Meer weten?
Op de website van Sportvisserij Nederland vind je regelmatig updates over opvallende vangsten en lopende onderzoeken. Bezoek Sportvisserij Nederland.
Opmerkelijkheden m.b.t. karpers en visstand de afgelopen jaren
Op basis van recente rapporten en trends in Nederland kunnen we een paar observaties maken over karpers en visstand:
-
Toename van karper in kanalen door uitzettingen
In bepaalde kanalen is een significante toename van karper vastgesteld. Dit wordt grotendeels toegeschreven aan uitzettingen door sportvissers, omdat karper zich in veel Nederlandse wateren nauwelijks voortplant. -
Bezorgdheid over overmatig aantal karpers
Karper kan bodemwoeligheid veroorzaken (vertroebeling), wat invloed heeft op waterplanten en daarmee de waterkwaliteit. Beheerinstanties zijn terughoudend om grote karperuitzettingen toe te staan. -
Relatie tussen voedingsrijkdom (nutriënten) en dominantie van karper & brasem
In wateren met hoge voedselrijkdom neemt het aandeel karper en brasem toe. Soms worden deze soorten dominant, wat ecologische consequenties kan hebben. -
Sportvisserij-uitzettingen blijven belangrijk maar nemen deels af
Het aantal uitzettingen van karper is in de laatste jaren minder consistent, deels door strengere regelgeving en terughoudendheid bij waterschappen. -
Veranderingen in jonge vis en vegetatie erbij horend
Visstandonderzoeken (zoals bij de Marker Wadden) tonen dat jonge vis (0+ jaarklassen) in september goed zichtbaar is, en de verhouding met vegetatie en habitatstructuur bepaalt hoe succesvol paai en overleving zijn. Karperjuvenielen (jonge karper) zijn vaak lastiger te vinden buiten geschikte habitats.
Bronnenverantwoording
Rijkswaterstaat – Ontwikkeling visstand Nederland
Sportvisserij Nederland – Karper in Nederland
Waterschap Zuiderzeeland – Visstandonderzoek Vollenhover- en Kadoelermeer (2022)
