Welke microscopen je als Koi hobbyist beslist niet moet aankopen en welke juist wel
Nu het winter is kun je minder van je vijver genieten dan in de zomer. Misschien is het interessant om je wat te verdiepen in de randzaken die bij de koihobby horen. Er zijn twee onderwerpen waarin je je kunt verdiepen als je het welzijn van je koi in een hoog vaandel hebt staan. Die twee onderwerpen zijn het controleren en waarborgen van de kwaliteit van je water en visgezondheid; ik noem het even Eerste Hulp.
In de natuur is een snoek of andere roofvis altijd op zoek naar verzwakte prooidieren
Darwin
Wij, mensen, voelen ons ook wel eens niet zo lekker. Niet voor elke snotneus of griepje, gaan we naar de dokter. We weten zelf wel hoe we deze kleine haperingen van ons immuunsysteem kunnen oplossen. Ook dieren hebben ditzelfde probleem. Het lastige van onze geliefde siervissen is dat als ze iets mankeren, zij dit het liefst niet laten blijken. In de natuur is een snoek of andere roofvis altijd op zoek naar verzwakte prooidieren. Zo komt een snoek aan zijn eten zonder dat het hem al te veel energie kost. Een in mijn ogen mooi systeem van Moeder Natuur, want geboren kneusjes met afwijkingen worden zo direct opgeruimd en je houdt op die manier een sterk ras over. Maar nu dwaal ik af in mijn Darwinisme.
Zelfredzaamheid
Een Koi laat dus niet graag zien dat hij iets mankeert. Daarom kan het handig zijn om zelf een check te doen of alles wel oké is met je Koi. Van de twee onderwerpen die ik noemde komt waterkwaliteit veel aan bod op fora, cursussen, boeken, tuincentra en andere informatiebronnen. Mocht een Koi iets mankeren dan is het echter lastiger om aan goede informatie te komen. Op fora zie ik foto’s voorbij komen in de hoop dat ervaringsdeskundigen een diagnose willen doen. Ik snap die vraag maar al te goed. Het probleem is dat bij verschillende parasieten, die niet zichtbaar zijn met het blote oog, de Koi hetzelfde gedrag laat zien. Een diagnose vanaf foto is daarom niet te doen. Wel heeft elke parasiet weer zijn eigen behandelwijze. Je kunt externe hulp inschakelen zoals een koidokter of iemand van de Koi Vijver Adviesdienst (afgekort KVA, vrijwilligers van de NVN). Er gaan dan enkele dagen over heen voordat iemand op de stoep staat. Zelf handelen is sneller en het geeft mij een gerustgesteld gevoel als ik zelf wat kan doen. Vandaar dat ik adviseer om een microscoop te hebben als je Koi hebt. Omdat dit advies meer vragen oproept in plaats van beantwoord, zal ik wat dieper in gaan op welke microscoop je aan zou moeten schaffen.
Zelf handelen is sneller en het geeft mij een gerustgesteld gevoel als ik zelf wat kan doen
Welke Microscopen zijn er zoal?
Er zijn verschillende soorten microscopen. Welke is nou geschikt? Een miskoop is snel gemaakt en dat is zonde van je geld. Dus eerst weten wat je gaat bekijken. Parasieten op koi zijn tussen de 0,01 en de 0,5 mm groot. Dan heb ik het even over de grootste groep. Er zijn uitzonderingen en vaak zijn de uitzonderingen groter en zie je deze met het blote oog. De parasieten zitten in de slijmlaag en die is transparant. De parasieten zelf zijn ook grotendeels transparant. Dit samen bepaalt welke microscoop geschikt is.
Een lijstje van microscopen die je niet moet kopen:
Stereomicroscoop: Een super mooi instrument. Een soort professioneel geavanceerd vergrootglas. Twee voorbeelden van toepassingen voor de stereomicroscoop zijn: het zoeken naar slechte soldeerpunten op een printplaat of een chirurg die aan het opereren is. Stereomicroscopen zijn niet geschikt voor onze koihobby want deze vergroot te weinig (tot 40x). Vergroot ik 0,01 mm met maximaal 40x is het 0,4 mm groot en dat is veel te klein om een parasiet te identificeren. Het voordeel van een stereomicroscoop is dat hetgeen wat je wilt bekijken niet transparant hoeft te zijn. Dus gaaf om bijvoorbeeld met kinderen insecten te bekijken zoals spinnen, krekels, vlinders enzovoorts.
USB-microscoop en microscopen met een LCD-scherm: Probeer eens een foto te maken van een vliegende vogel zonder statief met een camera met veel zoom en autofocus. Ik heb het geprobeerd en kreeg alleen maar bewogen foto’s. Het apparaat blijft bezig met het scherp stellen en tegen de tijd dat dit gedaan is verandert de afstand naar de vogel en begint de software weer opnieuw scherp te stellen. Dit geldt ook voor deze microscopen. De techniek is te traag voor bewegende objecten. Trage parasieten krijg je nog wel in beeld, maar de snelle zijn niet te volgen. De software is daarvoor te traag en tijdens het scherpstellen is het beeld onzuiver. Wat op zich jammer is, want wil je iets stilstaand bekijken zijn deze wel fijn. Je kunt direct een foto maken en op internet knallen. 
Metallurgisch-, fasecontrast-, polarisatie-, donkerveld-, omkeer-microscoop enzovoorts zijn ook allemaal niet echt geschikt. Ik ga ze niet allemaal uitleggen hier, want dan haken de meeste af. Deze microscopen zie je niet zoveel en zijn specialistisch. Voor het bekijken van oppervlaktes van kristallen en al dat soort denkbare dingen. Als je ooit de kans hebt om door een polarisatiemicroscoop te kijken moet je dat zeker doen. Wat een gaaf beeld krijg je dan. Zelf heb ik ooit een donkerveld-filter gekregen. Om een idee te geven wat zoiets doet plaats ik een foto van een vliegje met en zonder donkerveld-filter. Maar daar laat ik het verder bij. 
Welk type microscoop heb je nodig?
Hoewel je sommige van de hier bovenstaande wel kunt gebruiken betaal je ook voor opties die je niet nodig hebt. Het hanteren van de microscoop wordt bovendien ook ingewikkelder door meerdere knoppen en instellingsmogelijkheden dan bij de standaard biologische microscoop. Dit is namelijk de microscoop die we moeten hebben. De biologische microscoop is lichtdoorlatend. Dit betekend dat je onderin een lichtbron hebt, die licht stuurt naar je ogen. Je ziet als contrast de schaduwen van je preparaat. Een preparaat is een monster van de slijmhuid wat je bekijkt. Net als bij auto’s heb je dan nog steeds veel modellen met meer of minder luxe onderdelen.Met een Fiat Panda en met een BMW 5-serie kun je allebei naar Zuid-Spanje rijden en toch merk je een duidelijk verschil. 
Over luxe opties en of je die wel of niet nodig hebt daar wil ik in Deel 2 van mijn uitleg over microscopie dieper op in gaan. Als laatste heb ik nog wat beeldmateriaal van dingen rondom de vijver die de moeite waard zijn om te bekijken door een biologische microscoop. De foto hieronder is van draadalg 400x vergroot.
Het mooie van deze foto is dat de cellen goed te zien zijn, waaruit de draadalg is opgebouwd. Wat je daarnaast ook ziet is dat bovenin ook een stukje draadalg zit. Dit is niet scherp. Dit stukje ligt iets dieper in het preparaat. Bij 400x vergroot kan de microscoop niet alles scherp weergeven. Draai je aan de scherpstelling dan zal de bovenste sliert scherp worden en de onderste onscherp. Insecten zijn wat lastiger om te bekijken onder de microscoop. Vaak zijn ze niet transparant en te groot. De vleugel van een vlieg is wel transparant en ook zeker de moeite waard om te bekijken. Hieronder een foto van een preparaat wat ik standaard bij mijn microscoop heb zitten. 
Wat kun je allemaal onder je microscoop bekijken?
Ik test mijn microscoop eerst even voordat ik een afstrijkje maak van een vis. Ik vind het fijn om even te testen of alles nog werkt. Bij de vleugel weet ik wat ik ga zien. Zou ik bij het afstrijkje van een vis een raar beeld krijgen of helemaal geen beeld krijgen, dan ga ik twijfelen of het aan de microscoop ligt of aan het gemaakte preparaat. Door te testen kan ik uitsluiten dat het aan de microscoop ligt. Op de foto zie je de vleugel bij een vergroting van 40x en 100x. Andere dingen die je kunt bekijken zijn: eendekroos, één vliesje van een ui, een druppel vijverwater tegen de wand van de vijver of in de filter enzovoorts. Daarnaast is zweefalg ook mooi om te bekijken. Het ziet er een beetje uit als een groene walnoot. Je moet hiervoor wel een groene vijver hebben.
Kort samengevat is een microscoop een mooie en nuttige uitbreiding van de koihobby. Mocht ik je overtuigd hebben en wil je een microscoop kopen dan wacht nog heel even op deel 2 van dit artikel. Dit deel wordt een verlengstuk van dit artikel waarbij ik ga uitleggen waar je op moet letten als je een biologische microscoop gaat aanschaffen. Tot snel!
Wordt vervolgd!!
