Onzichtbaar maar onmisbaar: de bacterie

Mijn eerste artikel gaat over de nutriëntenkringloop en met name de organismen die daarmee betrokken zijn.Voor koiliefhebbers is de stikstofkringloop geen onbekend terrein meer (althans, dat hoop ik tenminste). Daarom ga ik me nu vooral focussen op andere bacteriën dan de nitrificeerders.  

Echter zijn er nog meer stoffen die een belangrijke rol kunnen spelen in een vijver. Fosfor, zwavel, organische (koolstof)verbindingen en sporenelementen (bijv. metalen) om er maar een paar te noemen. In dit alles spelen bacteriën hier echt de belangrijkste rol in. Zij zijn in staat om afvalstoffen die vrijkomen in het water om te zetten in stoffen die weer opgenomen kunnen worden door planten. Bij elke reactie in de (stikstof) kringloop zijn andere bacteriën betrokken.

Ook omdat pH, temperatuur en zuurstofgehalte invloed hebben op het voorkomen van de verschillende bacteriën, kan de soortensamenstelling behoorlijk verschillen tussen vijvers en zelfs in één en dezelfde vijver. Elke soort heeft zijn eigen range en optimum voor wat betreft al deze omgevingsfactoren. In een paar mililiter gezond vijverwater kun je duizenden tot wel tienduizenden verschillende bacteriesoorten aantreffen. Sommige zijn heel dominant aanwezig, terwijl anderen weer enkel in lage dichtheden voorkomen. De manier waarop een bacteriesoort aan zijn energievoorziening komt kan hierin een rol spelen.

Bacteriën maken gebruik van zogenoemde redoxreacties om uiteindelijk aan hun energie te komen die nodig zijn voor alle essentiële processen in een levende cel. Hierbij heeft elke soort weer zijn eigen substraat nodig. En zoals de naam redox al zegt, een reductor en oxidator. Hierbij vindt er electronenoverdracht plaats, de reductor staat een electron af die de oxidator opneemt. Ik zal verder niet alle biochemische principes hiervan bespreken, anders wordt het een beetje teveel van het goede ben ik bang. Wat belangrijk is om te weten, is dat er als substraat een koolstofbron nodig is. Denk hierbij aan CO2, methanol (CH3OH), suikers (glucose, sucrose, galactose en lactose om er een paar te noemen) of zetmeel. Deze koolstofbron heeft een bacterie altijd nodig om zijn cellen mee op te bouwen.