De Tanuki (Feniks Bonsai).
Het woord “Tanuki” betekend zoiets als “iets dat niet is maar wel wat het lijkt te zijn”.
De Tanuki (狸 of タヌキ) is een wezen uit de Japanse folklore. Uit het Japans vertaald bedoelt de Japanner een dier (een soort das) die stiekeme trucs uithaalt.Ze zouden zich vaak vermommen als mensen of levenloze voorwerpen voor dit doel.
Tanuki in de Bonsai wereld betekend het creëren van een Bonsai uit twee afzonderlijke plantaardige materialen (waarvan er een al lang dood is).
Dit geeft vaak veel discussie in de westerse Bonsai wereld, en is officieel “not done”. Dergelijke creaties worden door de Japanners dus “Tanuki” Bonsai genoemd en door vele westerlingen “Feniks Bonsai”.
Ongeacht hun naam, de werkwijze in hun creatie is in principe hetzelfde.
Een groot en interessant stuk dood hout wordt gebruikt als het middelpunt van de aanplant
Een groot en interessant stuk dood hout wordt gebruikt als het middelpunt van de aanplant. En zelfs grote Bonsai meesters zoals Marc Noelanders maakt er wel eens een, “just for fun” zoals hij zelf zegt.
Toen ik 15 jaar geleden onder de Bergden (Pinus Mugo) in mijn tuin een stuk hout vond, die de vorige bewoner daar decoratief verstopt had, en waarvan ik dacht “die rot toch wel snel weg, dus laat maar liggen”, kwam nog niet het idee naar boven drijven om hier een Tanuki Bonsai van te maken.
Maar toen ik een zaailing van een taxus vond, en het bewuste stuk hout op enkele stukjes na nog steeds hard bleek (waarschijnlijk is het een tropische hardhout), heb ik deze twee aan elkaar voorgesteld en samengevoegd.
Een huwelijk! (hoe romantisch!).
Eerst liet ik het hout droog worden, de enkele rotte plekken heb ik verwijderd en het meeste vuil er met een staalborstel af geborsteld.
Daarna heb ik het voor de zekerheid geïmpregneerd zodat het alsnog niet meer zo snel zou vergaan, en beide in een plastic pot opgepot, de taxus vast gemaakt/geschroefd aan het hout zover dat ging.
En dan maar veel mesten, en het geheel met elkaar laten (ver)groeien. Een jaar later heb ik hem “voor het zicht” in een stenen pot gezet.
Zal dit nu een “echte” bonsai worden? Vele zullen zeggen van niet (Tanuki zult u bijvoorbeeld niet zien in professionele shows in Japan. Zij zijn in feite … nep). Misschien is het een kwestie van optiek?
De term “Feniks Bonsai” zou je kunnen beleven zoals de vogel feniks van de klassieke Griekse mythologie, “stijgende herboren en glorieuzer dan ooit uit de as van haar eigen brandstapel herrezen”.
Het gebruikt van dood hout, oud en jong materiaal voor het maken van een nieuwe artistieke visie is meer dan de som der delen!
Later kreeg ik weer een stuk (tropisch?) hout cadeau, wat mij inspireerde om een tweede tanuki te maken. Samen met een Juniperus vormen ze nu nog (een beetje) een gedwongen huwelijk, maar ik hoop dat beide een innige relatie in de toekomst zullen hebben.
Het doel is het creëren van een kunstwerk die de suggestie wekt van een emotionele of intellectuele reactie van de kijker.