Al sedert mensenheugenis wordt het gezien als een vorm van kunst en expressionisme. Tatoeages. Nooit is het uit de gratie geweest, maar zo sterk als de kunst van de eeuwige inkt de laatste jaren weer is opgekomen is wel erg bijzonder. Niet vreemd misschien gezien de enorme populariteit van TV programma’s als LA ink, Miami Ink en soortgelijke intrigerende vertoningen van echte mensen, hun verhalen en hoe ze dit vereeuwigd krijgen op hun lijf. Intrigerend vanwege de verhalen, de pijn, het taboe, de kunst, het bloot en de excentrieke tatoeëerder of tattoo artist. Voeg daarbij ons eigen internationaal boegbeeld Henk Schiffmacher en het bijbehorende chauvinisme en het plaatje is compleet. Zelfs een zeevaarders-tattoo als ‘de Anker’ en ‘Mama’, is weer helemaal in. Dit weekend vindt de International Amsterdam Tattoo Convention plaats en los van de ankers vind je er, ja zeker, Koi (karper) en heel veel artiesten uit ondermeer Japan die er nog al traditionele methoden op na kunnen houden…
Het is op de regionale tv-zender AT5, die ik speciaal om deze reden opzet, alwaar ik Horace Cohen als verslaggever door de Amsterdamse RAI zie dwalen en verbijsteren. Zoveel artiesten, liefhebbers en nieuwsgierigen die in onze hoofdstad tezamen zijn gekomen voor de kunst op van de levende schilderijen. Gevraagd wordt de cabaretier of het ook pijnlijk is, waarop de komiek dit wat nonchalant wegwuift en zegt: ‘ irritant’ , maar geen pijn.’ Als ze verder lopen wordt het wat exotischer en voorbijgaand aan typische tattoo-stijlen van ondermeer de Maori, stuiten ze op het Tebori. Tebori is de traditionele methode uit Japan waarbij de tattoo met de hand wordt gezet. Bij het aanschouwen valt een moment van stilte, waarna Horace zich tot de camera went. ‘Ik neem mijn woorden terug. Dit doet gewoon pijn!’ Het lijkt dan ook wel op een rituele offering wanneer je de Horishi, zoals deze Japanse kunstenaars worden genoemd, met een lange grote naald op het vlezige mens in ziet prikken.
De Japanse tattoo stijl is niet te vergelijken. Irezumi, of Horimono zoals het wordt genoemd, is nooit zomaar en er ligt altijd een diepe betekenis in geborgen. Gehuld in legende, mystiek en esthetiek (Bigaku), zijn het vooral grote tatoeages die vaak de gehele rug bedekken en ondanks het formaat zijn het zeer beslist geen tatoeages waar je mee hoort te pronken, maar ze juist exclusief houdt voor bijvoorbeeld een geliefde. Wel groot dus, maar ook zeer subtiel. Japanse tatoeages staan bekend om hun verfijndheid en detail en komen vaak voort uit zogenaamde genre-afbeeldingen (Ukiyoe) of de mythologie. Er zijn maar weinige mensen die een echte Japanse tatoeage kunnen ontwerpen en tekenen. Die vind je niet in de gouden gids.
In de Edo-periode, de regeerperiode van de shogun Tokugawa, kende de Japanse tattookunst, zijn echte grote bloei. Na de isolatie van Japan, werd Irezumi verboden. Sedertdien heeft de Japanse tattoo-kunst nog nooit weer zijn acceptatie in de geest van haar volk kunnen vinden. Niet het minst is dit een gevolg van de zogenaamde Yakuza, de Japanse Maffia, die de tattoo gebruikte als symbool van herkenning. Dit was overigens niet voor het eerst dat de kunst van het inkt zijn associatie vond in het criminele want al in de 18e eeuw was het gangbaar om mensen die een vergrijp hadden gepleegd of mensen uit de lagere klassen te ‘brandmerken’ door deze te tatoeëren met bijvoorbeeld het symbool voor ‘hond’. In het gezicht welteverstaan. Dat hieruit enige creativiteit is ontstaan doordat deze mensen hun ‘wonden’ wilden bedekken moge duidelijk zijn. Inmiddels zijn tatoeages weer toegestaan, maar er zijn nog altijd openbare gelegenheden waar je met een zichtbare tattoo niet wordt toegelaten. Een andere Japanse vorm is het Irebukoru, waarbij gebeden of mantras in de huid worden gezet.
Dat de Koi een veelgebruikt symbool is, is absoluut niet vreemd. De symboliek en betekenis die deze tattoo met zich draagt is groter dan denkbaar. De Karper wordt bijna altijd met de kop naar boven gericht afgebeeld. Dit staat symbool voor het feit dat de karper stroomopwaarts zwemt. Het dicht het ons edele dier eigenschappen toe als doorzettingsvermogen en vastberadenheid. De exacte symboliek van deze draak van een vis heb ik reeds eerder met je besproken, ingaande op de karper die, op zwemmend tegen de waterval verwordt tot een machtige draak alsmede de moedige Suikoden en hun tot leider verworden ‘Kumonryu‘,  die zijn lichaam getatoeëerd zag van maar liefst negen draken. Nog steeds wordt deze draak gebruikt door ondermeer brandweerlieden. Er zijn echter nog een aantal redenen op te noemen waarom de Koi als tattoo zich zo sterk laat verkondigen. Binnenkort wil ik er nog wel eentje met je bespreken, voor nu wil ik je vooral aanraden om de beurs te bezoeken in de Amsterdam RAI, dat ook morgen nog de hele dag te bezoeken is.
Het is niet zomaar een tekening op je huid dus. Kunst, vakmanschap, gekenmerkt door subtiliteit, symboliek en schoonheid. een Japanse tattoo, ik denk er serieus nog even over na, maar dat Irezumi diep in je huid zal gaan zitten is wel duidelijk…
