Terwijl Ruud Besems tussen Ikea-bezoek en verjaardagsperikelen met een Whopper op schoot op de bank belandde, rolde er een gesprek uit dat je gerust als historisch kunt bestempelen voor de Europese koihobby. Wat begon als een losse babbel tussen twee oude bekenden – Ruud en ikzelf – ontaarde in een diepgravende verkenning van een revolutie in de jurywereld van Nishikigoi. Wat volgt is een gesprek dat leest als een jongensboek. Het draait om APKI Europa: een vernieuwende juryopleiding, gedragen door ervaring, visie en – vooral – lef.
De oude wereld kraakt
De koiwereld, ooit een levendige gemeenschap vol passie, is in delen verstard geraakt. Ruud en zijn partner-in-crime Ronald Stam – beiden jarenlang actief als jurylid binnen het ZNA-circuit – zagen het gebeuren van dichtbij.
“Iedere keer als je met iets nieuws kwam, werd dat meteen neergesabeld,” vertelt Ruud. “Alsof originaliteit een bedreiging was.”
De gevestigde organisaties, hoe waardevol hun geschiedenis ook is, hebben volgens hen te lang vertrouwd op oude hiërarchieën, vaste regels en een zekere zelfgenoegzaamheid. Terwijl de wereld verandert, nieuwe generaties opstaan en transparantie steeds belangrijker wordt, blijft de drempel naar het juryschap hoog en de kennis binnen een gesloten bolwerk.
“We hebben lang genoeg in het systeem gezeten om te begrijpen hoe het werkt – en waarom het niet werkt.”
De wedergeboorte van een ideaal
En dus ontstond het idee om het anders te doen. Radicaal anders. Niet als protest, maar als alternatief. Vanuit hun ervaring met internationale jureringen – waaronder zo’n vijftien keer in Azië, waarvan negen keer in Indonesië sinds 2011 – wisten Ruud en Ronald precies waar de kansen lagen.
De Indonesische koiorganisatie APKI (All Indonesia Koi Organisation), met een ongekende reikwijdte van 55 chapters en ruim 6000 leden, bleek een onverwachte maar logische partner. Waar Japan de spirituele thuishaven van de koi blijft, heeft Indonesië zich ontpopt als een broeinest van ontwikkeling en passie. Elke week wordt er wel een show georganiseerd, soms zelfs meerdere tegelijk – verspreid over het gigantische eilandenrijk.
“Ze zagen in ons de kans om hun invloed te vergroten in Europa. En wij zagen in hen de openheid om te vernieuwen zonder dogma’s.”
APKI Europa was geboren.
Wat de opleiding anders maakt
Waar andere organisaties zich verschansen achter formaliteiten, kiest APKI Europa voor openheid. Transparantie en toegankelijkheid zijn geen slogans, maar principes. Zo bestaat de opleiding uit 4 lesdagen per jaar, verdeeld over vier jaar. Vier praktijkdagdelen, vier theoriedagdelen – allemaal gericht op kennis, vaardigheid en houding.
De kosten? €495 per jaar (excl. btw). Betaalbaar – bewust.
De opleiding is in de basis Nederlandstalig, maar het cursusboek en de website zijn in het Engels opgesteld. Niet uit snobisme, maar uit noodzaak: het einddoel is immers internationale inzetbaarheid. Want wie beëdigd wil worden als volwaardig APKI-jurylid in Europa, moet één show jureren in Indonesië – als een soort rijexamen, beoordeeld door lokale juryleden.
“We noemen het niet voor niets een afrijden. Je loopt mee met een Indonesisch team – zonder Ronald of mij – en je laat zien wat je waard bent.”
Tijdens de opleiding wordt niet alleen theorie over variëteiten en jurering behandeld (samen met Joop van Tol), maar ook ethiek. Wat wordt er van een jurylid verwacht, ook buiten de show om? Hoe gedraag je je online? Mag je je eigen mening delen over een Grand Champion? Wat als je het er niet mee eens bent?
“Je mag best zeggen dat jij een andere vis mooier vond. Maar je noemt je collega’s geen koekenbakkers. Je toont respect. Punt.”
Jureren met je voeten in de klei – én in de toekomst
Een ander vernieuwend aspect is het gebruik van videojureringen. Die worden steeds vaker toegepast bij internationale shows en zijn handig als leerinstrument én als benchmark voor kennisniveau. Trainees leren waar ze op moeten letten in een video, en kunnen thuis of in teamverband beoordelen.
“Je krijgt een batch van 25 vissen. Je kijkt, je beoordeelt, en we bespreken de uitkomsten. Daar leren we allemaal van.”
De praktische opleidingsdagen vinden plaats bij gerenommeerde dealers in Nederland, België en mogelijk Duitsland. En ook het publiek wordt uitgenodigd. Niet als toeschouwer, maar als deelnemer: bezoekers kunnen zelf vissen klasseren, formulieren invullen, en hun keuzes verdedigen tegenover de trainers en het publiek.
“We willen het mysterie uit de jurykamer halen. De wereld van jureren moet niet gesloten zijn. Het moet inspireren.”
Een systeem dat schuift, leeft en ademt
Een van de meest opvallende innovaties die Ruud en Ronald via APKI Europa introduceren, is het zogenoemde doorschuifsysteem. In plaats van de traditionele aanpak – waarbij één vis meerdere prijzen kan winnen – wordt bij dit systeem elke vis maximaal één keer bekroond.
“Krijgt een vis een Major Award, dan schuift de rest door,” legt Ruud uit. “Dus als een Sanke de Mature Champion wordt, dan wordt de nummer twee in de Sanke-klasse ineens de nummer één, en zo verder. Dat geeft meer hobbyisten de kans op een prijs, en houdt de competitie gezond.”
Dat vraagt ook wat van de juryleden. Want je moet niet alleen weten wie de beste is, maar ook hoe de rest zich daartoe verhoudt. En dus wordt er bij APKI standaard geleerd om vissen tot en met plaats 7 te klasseren – niet enkel de top 2 zoals bij de ZNA vaak gebruikelijk is. Die ranglijst wordt bovendien vastgelegd via een slimme methode: vissen worden gescand met een barcode, die aan hun individuele zak is gekoppeld.
“Zo kunnen we op elk moment zien welke vis waar eindigde, en wie wat gestemd heeft. Het systeem is transparant én flexibel.”
Jureren uit de zak – toekomst of taboe?
Een ander element dat APKI uit Indonesië meebrengt, is het jureren van koi in zakken – letterlijk. De vissen worden in speciale transparante zakken op tafels of sportzaalvloeren gelegd, gegroepeerd per variëteit, met airconditioning op de achtergrond. Snel, overzichtelijk, veilig… en voor sommigen in Nederland op z’n zachtst gezegd ‘ongewoon’.
“We zouden het hier best willen proberen,” zegt Ruud. “Maar je weet hoe het gaat: dan krijg je het dierenwelzijnsargument om je oren.”
Toch valt dat in de praktijk volgens hem mee. De vissen komen immers uit Japan in vergelijkbare omstandigheden en worden daar op shows soms zelfs buiten in de zon gejureerd. In Indonesië is het systeem uitgekristalliseerd en volledig geïntegreerd in de wedstrijdopzet.
Ruud lacht:
“Je hoeft daar geen 100 meter tussen de vaten te lopen. Je kunt als jurylid gewoon per soort blijven staan. Dat werkt zóveel efficiënter.”
Indonesië als spiegel van de toekomst
Met meer dan 50 shows per jaar, duizenden hobbyisten, tientallen chapters, en een infrastructuur die jurering als topsport behandelt, is Indonesië op dit moment wellicht het meest dynamische koiland ter wereld. Waar in Europa de hobby vergrijst en stagneert, groeit ze daar als kool.
“Iedere week is er wel een show. Alleen met kerst of tijdens de ramadan ligt het even stil. Soms zijn er zelfs twee tegelijk – op verschillende eilanden.”
En dat werkt. De hobby leeft, ademt, en vernieuwt. En niet in de laatste plaats door de software die gebruikt wordt om alles – van jurering tot doorschuiven – digitaal vast te leggen. Elke zak, elke vis, elk juryrapport is geïntegreerd. In Nederland is die software (nog) niet toepasbaar, maar de ambitie om dit soort innovatie richting Europa te halen, staat als een paal boven water.
“We zijn niet tegen traditie. We zijn tegen stilstand.”
Een opleiding met inhoud – en karakter
De APKI Europa-opleiding is niet bedoeld voor mensen die ‘even jurylid willen worden’. Het is een leertraject van vier jaar, bedoeld om kennis en karakter te vormen. Er zijn maximaal tien opleidingsplaatsen per jaar, zodat persoonlijke begeleiding gewaarborgd blijft. Wie zich inschrijft, mag rekenen op een intensieve vorming – in theorie én praktijk.
“Vanaf het moment dat je als trainee op onze website komt te staan, verwachten we dat je je ook buiten de shows als jurylid gedraagt.”
Dat betekent: geen online gestook, geen grove taal, en zeker geen publieke afrekeningen. Ook fysieke houding wordt besproken: handen in je zak tijdens het jureren? Not done. Zonnebril op? Alleen als de zon echt op je netvlies brandt.
“We geven les in etiquette. Ronald en ik nemen dat deel voor onze rekening. Niet omdat we zo heilig zijn, maar omdat we weten hoe belangrijk het is.”
In tegenstelling tot andere organisaties, kijkt APKI Europa ook expliciet naar online gedrag. Een jurylid is een ambassadeur van de hobby. En dus ook op Facebook, WhatsApp of waar dan ook.
Van Grand Champion tot educatieve aftertalk
Wat gebeurt er nadat de Grand Champion bekend is? Bij andere organisaties verdwijnen juryleden vaak uit beeld – maar niet bij APKI. Ruud en Ronald blijven juist op de vloer rondlopen, om vragen te beantwoorden, toelichting te geven, en uitleg te bieden.
“Dat kan centraal – bijvoorbeeld bij het vat van de Grand Champion – maar ook gewoon individueel. We vinden dat je benaderbaar moet blijven.”
Op die manier willen ze de magie van het jureren niet alleen bewaren, maar ook ontsluiten voor een breder publiek. Door inzicht te geven in het waarom achter een beslissing, groeit het begrip – én de waardering.
En dat is geen loze belofte. Op shows als Noorderlicht (14 juni in Bakkeveen) en de Tosai Koi Show, zullen APKI-juryleden actief zijn.
De poort staat open: wie mag zich aanmelden bij APKI Europa?
De klassieke opvatting dat een jurylid vooral een onafhankelijke, niet-commerciële liefhebber moet zijn, krijgt bij APKI Europa een frisse herinterpretatie. Hier telt niet je beroepsgroep, maar je integriteit. Of je nu kweker bent, dealer, hobbyist of iets daar tussenin: iedereen die het vak serieus wil leren, is welkom.
“We hebben als uitgangspunt: je moet objectief kunnen jureren,” legt Ruud uit. “Dat betekent dat zelfs als je zelf een vis op een show hebt zwemmen, je gewoon je verantwoordelijkheid neemt en je stem eerlijk verdeelt.”
APKI vertrouwt – net als in Indonesië – op het principe van integriteit binnen een team. Door de samenstelling slim aan te pakken, verdwijnt individuele partijdigheid in de massa.
“Stel: er zijn veertien juryleden. Dan kun je op je eigen vis stemmen, maar je bent één stem. Als de vis slecht is, val je vanzelf door de mand.”
Dat klinkt misschien utopisch, maar het werkt. In Indonesië bestaat het jurykorps uit een mix van hobbyisten, handelaren, kwekers en specialisten. En dat komt de kwaliteit ten goede.
Tussen wetenschap en toekomstvisie: waar staat APKI?
Wie zich ooit heeft verdiept in de verschillen tussen de ZNA en Shinkokai weet: de één zweert bij objectiviteit en technische perfectie, de ander kijkt liever naar potentie en toekomstwaarde. Waar staat APKI in dit spectrum?
Ruud:
“We zitten er precies tussenin. We hanteren objectieve maatstaven, maar sluiten de artistieke of ontwikkelingsgerichte blik niet uit.”
In de praktijk blijkt dat verschil overigens veel kleiner dan vaak gedacht. Op de grote shows – of het nu in Japan, Indonesië of Europa is – kiezen de verschillende juryorganisaties meestal dezelfde Grand Champion.
“Als een vis écht de beste is, dan ziet iedereen dat,” zegt Ruud. “Het zijn de nummers twee tot zeven waar het verschil wordt gemaakt.”
Dat is dan ook waarom APKI zijn juryleden traint om diep in de subtop te kijken. Om niet alleen de schittering te herkennen, maar ook te begrijpen waarom iets nét geen kampioen is.
“De Adult Champion is vaak de moeilijkste keus,” glimlacht Ruud. “Daar zie je pas wie echt weet wat hij doet.”
Een eerbetoon aan de hobby: het APKI-rankingsysteem
Naast het jureren zelf, omarmt APKI ook een filosofie die gericht is op community building. In Indonesië worden shows niet losstaand beoordeeld, maar via een jaarlijks puntensysteem verbonden. Handelaren, hobbyisten en zelfs kwekers bouwen zo een reputatie op, gebaseerd op inzet, prestaties en consistentie.
“Je krijgt punten voor elke prijs. Zelfs voor een zevende plek. En die punten tellen mee in het landelijke klassement.”
Dat systeem stimuleert strategisch deelnemen aan shows, verhoogt de betrokkenheid en creëert helden. Niet alleen de ‘grote jongens’, maar ook de lokale legendes.
“Je creëert local heroes,” zegt Ruud. “En daarmee krijgt de hobby ook weer een gezicht.”
In Nederland en Europa is dat nog toekomstmuziek, maar Ruud en Ronald dromen hardop. Als de structuur er is, de software zich verder ontwikkelt en de samenwerking tussen shows hechter wordt, is een Europese APKI-ranking zomaar mogelijk.
“Dan kunnen we de beste hobbyist van het jaar uitroepen. Of de meest actieve dealer. Dan gaat het leven.”
Ik acht het waarschijnlijk dat velen in staat zijn de beste uit de onderste acht te halen, maar kun je ze ook ranken van 1 t/m 7… en onderbouwen? Precies dat is de APKI challenge.
Een jas zegt niet alles, maar wel iets
Ook over uitstraling en representatie wordt goed nagedacht. De tijd van strakke dresscodes en stropdwang lijkt voorbij, maar APKI wil wel een zekere standaard handhaven. Tijdens jurering wordt gewerkt met richtlijnen, geen dogma’s.
“Een donkerblauw colbert met licht overhemd volstaat. Geen clownspak, geen zonnebril, geen nonchalance. Maar we gaan ook niet eisen dat iedereen in schooluniform verschijnt.”
Ruud herinnert zich een van zijn eigen jasjes: op maat gemaakt, €800, uiteindelijk vier keer gedragen.
“Dan reken je toch even de kilometers uit,” grapt hij.
Het punt is helder: representativiteit is belangrijk – maar niet belangrijker dan benaderbaarheid.
“We willen dat mensen ons durven aanspreken. Niet dat ze denken: oei, daar loopt de jury, ik mag niks meer zeggen.”
Studie, show en… vakantie? Het dubbele leven van R&R Travel
Tot slot de prangende vraag: als Ruud en Ronald zo druk worden met APKI, betekent dat dan het einde van hun befaamde koi-reisjes onder de vlag van R&R Travel?
“Nee joh,” lacht Ruud. “We willen juist én-én. Sterker nog: misschien maken we van die reizen straks gewoon studiereizen.”
Een paar weken Frankrijk, meelopen op een show, juryervaring opdoen, leren van internationale teams – het klinkt als de perfecte samensmelting van educatie en avontuur.
“Engeland is lastiger, maar Frankrijk? Zeker. En als we daar niet mogen jureren, dan lopen we gewoon schaduw mee. Ook leerzaam.”
Een opleiding met karakter – en een missie
Wie denkt dat de juryopleiding van APKI Europa een vrijblijvende cursus is waarbij je na een paar zaterdagmiddagen een certificaat kunt ophalen, heeft het mis. Dit is een pad dat je bewandelt – met discipline, met nieuwsgierigheid en met respect voor de hobby.
“Het is geen weekendworkshop met een diploma aan het eind,” benadrukt Ruud. “Het is vier jaar lang werken aan jezelf – als liefhebber én als jurylid.”
De opbouw van de opleiding
De opleiding bestaat uit acht dagdelen per jaar, verdeeld over vier jaar. Elk jaar zijn er vier theoriedagen en vier praktijkdagen, georganiseerd bij gerenommeerde dealers in Nederland, België en eventueel Duitsland. De theorielessen behandelen etiketten, jureringsregels en variëteitenkennis – in samenwerking met Joop van Tol. De praktijkdagen zijn hands-on: vissen klasseren, keuzes toelichten en vooral leren van elkaar.
Een typisch praktijkmoment ziet er als volgt uit: een dealer stelt drie setjes koi beschikbaar, elk bestaande uit zeven vissen in dezelfde klasse. De cursisten krijgen een tijdslimiet om deze vissen in de juiste volgorde te zetten. Vervolgens worden de keuzes klassikaal besproken.
En dan, de APKI-handtekening:
“We maken er ook voor het publiek een leerzaam moment van. Ze kunnen meedoen, formulieren invullen, hun mening geven – en zien hoe onze trainees tot hun oordeel komen.”
Dit is niet alleen educatief, het is ook revolutionair. Nooit eerder werd de juryopleiding zo open naar buiten toe gebracht.
Het grote moment: afrijden in Indonesië
Aan het eind van de opleiding volgt het onvermijdelijke moment: de APK-afrijdshow in Indonesië. Geen invuloefening, geen proefwerk op afstand – maar meedraaien in een écht jurorenteam, zonder Ruud of Ronald, onder toeziend oog van Indonesische APKI-juryleden.
“Je wordt objectief beoordeeld. Niet op je naam of afkomst, maar op je vaardigheid en je houding.”
Pas als je dat met goed gevolg doorloopt, word je beëdigd APKI Europa-jurylid. En ja, de kosten voor reis en verblijf zijn voor eigen rekening. Althans, voorlopig. Ruud:
“We willen de verwachtingen realistisch houden. Maar de praktijk wijst uit dat je in Indonesië vaak zo goed verzorgd wordt dat je meer krijgt dan je zelf zou regelen.”
Engels én Indonesisch? Ja, een beetje
De officiële voertaal van de opleiding is Engels. Alle handouts, het cursusboek en de website zijn Engelstalig, zodat ook niet-Nederlandse deelnemers mee kunnen doen. De cursusdagen zijn – zolang het deelnemersveld dat toelaat – Nederlandstalig.
En in Indonesië?
“We leren je in elk geval tot tien tellen in het Indonesisch,” lacht Ruud. “Dat is al genoeg om te kunnen jureren met zakken.”
Wie denkt dat Engels een harde eis is, hoeft zich geen zorgen te maken.
“Je hoeft geen vloeiende academicus te zijn. Als je jezelf maar kunt redden. En in een team zorgen we altijd dat er minstens één jurylid Engels spreekt.”
De grotere missie: de hobby redden
Het gesprek met Ruud had op veel manieren kunnen eindigen. Maar uiteindelijk komt alles terug bij één rode draad: liefde voor de hobby.
“Dit doen we niet om stoer te zijn. Dit doen we omdat de hobby nieuwe zuurstof nodig heeft. Omdat jonge mensen niet meer instappen. Omdat alles te moeilijk lijkt.”
APKI Europa wil dat veranderen. Met een opleiding die transparant, benaderbaar en doordacht is. Met juryleden die niet alleen vissen beoordelen, maar ook uitleggen. En met een systeem waarin de beste vis niet alleen wint – maar ook inspireert.
“We hebben geen behoefte aan macht. We hebben behoefte aan betekenis.”
De eerste trainingsdag: een vliegende start in Limburg
Op zondag 13 april was het dan zover: de allereerste officiële trainingsdag van APKI Europa vond plaats in het zuiden van het land. Niet alle trainees konden bij de aftrap aanwezig zijn, maar het grootste deel van de groep was er wél — en liet dat merken ook.
“Het voelde alsof er iets groots begon,” zegt Ruud. “We hebben hier lang naartoe gewerkt.”
De ochtend stond in het teken van kennismaken, basiskennis en etiketten. Welke verantwoordelijkheden heb je als jurylid? Wat is het verschil tussen Doitsu en Kinginrin C? En waarom zijn sommige showklassen zo ongelukkig benoemd? Het was boeiend én interactief — en dankzij een goed georganiseerde lunch inclusief Limburgse vlaai, ook smaakvol.
Maar het echte vuurwerk kwam ’s middags, tijdens de eerste praktijkoefening. Waar Ruud en Ronald rekenden op twee vaten met zeven koi per stuk, had Bas de lat stiekem een stuk hoger gelegd. Negen vaten. Meerdere sets. En — tot ieders verrassing — enkele koi die bewust in de verkeerde klasse waren geplaatst. Het werd een speelse, maar leerzame puzzel waarbij studenten zelf moesten ontdekken welke vissen ‘verdwaald’ waren.
“Dat is precies zoals het op echte shows ook gaat,” aldus Ronald. “Je krijgt zelden een perfect geordende vijver voorgeschoteld.”
Het mooiste moment? Toen enkele nieuwsgierige hobbyisten langskwamen om even te kijken — en spontaan meededen. Van meeluisteren naar meepraten, van meekijken naar mee jureren. Precies het soort interactie dat APKI Europa voor ogen heeft: open, educatief en uitnodigend.
“Wat we zagen was geen oefening. Het was de hobby, zoals die bedoeld is.”
Volgende halte: België – een live oefening tussen de kampioenen
Na de geslaagde eerste trainingsdag staat er alweer een volgende mijlpaal op de planning: de Belgian Koi Show op zaterdag 10 mei. Hier krijgen de cursisten van APKI Europe een unieke kans om hun vaardigheden verder aan te scherpen — ditmaal te midden van het echte werk. Nog vóór de officiële winnaars bekend worden gemaakt, zullen zij zich buigen over de prestigieuze Grand en Supreme Champion-awards in de Go Sanke-, Melati- en Anggrek-groepen.
“Het is geen simulatie — het is de werkelijkheid, met de druk van het moment én de schoonheid van topniveau koi,” aldus Ruud.
De Belgische Koi Show staat bekend om haar hoge kwaliteit en internationale allure, met deelnemers uit België, Nederland en Frankrijk. En het mooiste? Ook hobbyisten die (nog) geen APKI-trainee zijn, kunnen meedoen aan deze leerzame oefening. Een mailtje naar info@apki-europe.eu volstaat.
Kortom: een unieke kans om zelf te ervaren wat het is om kampioensvissen te beoordelen — zonder de schijnwerpers, maar mét de inhoud.
Een koerswijziging met impact
De oprichting van APKI Europa is een krachtig signaal. Een signaal dat de Europese koiwereld zich mag heruitvinden. Dat transparantie, ethiek en educatie niet haaks hoeven te staan op traditie. Dat vernieuwing ook liefde voor het oude in zich draagt – maar zonder het starre.
En dat twee rebelse Hollanders met een missie en een rugzak vol ervaring kunnen zorgen voor iets waar de hele hobby beter van wordt.
📍 Praktische informatie
-
Naam opleiding: APKI Europa Juryopleiding
-
Duur: 4 jaar
-
Kosten: €495 per jaar (excl. btw)
-
Taal: Engels/ Nederlands
-
Locatie praktijkdagen: Nederland, België, Duitsland
-
Voorwaarden beëdiging: 1 officiële jurering in Indonesië
-
Aantal opleidingsplekken: max. 10 per jaar
-
Toegankelijk voor: hobbyisten, dealers, kwekers
-
Meer info: APKI Europe
