Adviseur René bezoekt twee vijvers waar het bijna mis gaat
Ik neem u mee op pad met de Adviesgroep Koi en vijver naar twee vijvers. Hier wordt, zoals ik dat noem, op het randje gevijverd. Ik hoop weer twee leerzame punten te bespreken. Voor de een misschien logisch, maar voor de ander een opsteker en motivatie om zijn werkwijze net wat aan te passen.
Schoon houden
De eerste vijver is een mooie natuurvijver, welke in Vlaardingen in twee aangrenzende achtertuinen ligt. Twee buren die samen een prachtige vijver / beek hebben gemaakt, waar veel planten in staan. De vissen maken een niet al te gezonde indruk, iets waar ook één van de eigenaren zich zorgen over maakt.
Het water wordt gecontroleerd op kwaliteit en die oogt in eerste instantie goed. Een pH van 7.5, ammoniak en nitriet niet meetbaar aanwezig en een KH van 5. Niets om ons zorgen om te maken. Het filter bestaat uit een vierkamerfilter met borstels en matten. Het voer wat aan de Koi gegeven wordt, bestaat vooral uit leuk gekleurde stickjes die bijna weg waaien als de vissen te eten krijgen. Niet ideaal voor Koi omdat dit voer vaak belangrijke ingrediënten mist, maar niet de oorzaak van het probleem.
De vijver bevat twee hoeken vol met planten. Deze planten’filters’ liggen vol met drek. Als ik hier mijn hand in het water steek, dwarrelt de drek op en vormt het een stofwolk. Het is aannemelijk dat in deze drek veel bacteriën leven die uiteindelijk invloed hebben op de gezondheid van de Koi.
Bij navraag blijkt dat, de hoeken waar de planten staan, nooit schoon wordt gemaakt. Het opgehoopte vuil was wel gezien, maar beschouwd als blubber waar de planten in leven.
Aangenomen wordt dat de bacteriedruk in de vijver zo hoog is, dat dit invloed heeft op de gezondheid van de Koi. Kleine wondjes krijgen hierdoor niet de gelegenheid te genezen en de gezondheid van de Koi neemt langzaam af. Direct de bacteriedruk laten meten heeft hier geen zin, al zou dat wel een bevestiging zijn van de theorie. Er is besloten de volgende dag gelijk een grote schoonmaak te houden en met een dompelpomp zoveel mogelijk drek af te voeren.
Twee weken later kon je aan de Koi al zien dan het vele malen beter ging. Toen is de bacteriedruk wel gemeten. Deze zat rond de 800 Cfu/ml (colony forming units per milliliter,oftewel aantal bacteriën per ml water), wat heel netjes is (5000 Cfu/ml is hoog).
Conclusie: Door de continue ophoping van vuil in bepaalde delen van de vijver, is de mogelijkheid ontstaan dat (verkeerde) bacteriën zich gaan vermenigvuldigen tot een dusdanig aantal dat de Koi daar last van heeft. Het opschonen en flink water verversen helpt de bacteriedruk omlaag te brengen, waarmee de Koi weer een gezonde leefomgeving krijgt.
Controleer regelmatig de vijver en het filter op ophopingen van vuil. Als er door met de hand in het water te woelen een stofwolk van vuil te maken is, dan is de vijver hier te vuil. Zoek naar de oorzaak en probeer deze op te lossen.
Plantenfilters zijn mooi en voegen naar mijn idee echt iets toe aan de beleving van water en vissen. Planten hebben een plaats in de stikstofkringloop waarbij zij nitraat opnemen en voeding geven aan vissen en andere diertjes. Maar de laatste tijd wordt het nut van een plantenfilter in een koivijver echter wel ter discussie gesteld. Het is een deel van de vijver wat gemakkelijk vervuilt en daarmee vaak voor problemen zorgt. In verhouding tot het volume van de vijver is het gedeelte met planten bovendien vaak te klein om een echte bijdrage te leveren aan de stikstofkringloop.
Wilt u toch graag een plantenfilter dan is het erg belangrijk dat het gemakkelijk en goed schoon gehouden kan worden!
Als goed voorbeeld wil ik graag het plantenfilter laten zien van Marco en Kim.
Direct tegen de vijver aan is een bak gemaakt voor het plantenfilter. Een deel van het water wat uit het filter komt, wordt onder in deze bak gepompt. De buis waar het water uit komt ligt over de gehele lengte en ligt vrij. Hierdoor zal het water rond dwarrelen en krijgt vuil geen kans hoopjes te maken.
De plaat waar de planten op staan bevat lekker grote gaten zodat hier geen belemmering in de waterstroming zal plaatsvinden en het water zonder problemen langs de planten de vijver in kan lopen.
De planten staan in kratten zodat deze makkelijk uit het filter te halen zijn bij de grote schoonmaak, welke ik toch zeker 1 a 2 keer per jaar adviseer om uit te voeren. Er zijn veel artikelen te vinden over plantenfilters en welke planten wel of juist niet geschikt zijn. Gele Lis in een voorbeeld van een plant die snel groeit en daardoor veel voeding gebruikt. Dat is gunstig en daarmee is de gele Lis een geschikte plant voor een plantenfilter.
Verversen
De tweede vijver is een voorbeeld uit vele. De vijver in kwestie is van Johan. Johan had een nieuw huis gekocht waar een Koivijver bij zat. Er zwommen wel leuke visjes in en die mochten wel blijven van Johan. Afgelopen jaar na de zomer kreeg hij de sleutel en is gaan verbouwen. Zoals dat bij vele verhuizingen gaat, was hier ook de aandacht vooral voor de verbouwing.
Ergens in april vroeg Johan of ik eens kon komen kijken, wat hij allemaal had, hoe het werkte en natuurlijk “of het wat waard was”.
Na een praatje bij aankomst gaat vooral de aandacht naar het systeem en zijn vissen. Onder het terras zit een mooie filterput, waarin een opstelling staat met een vortex, driekamerfilter en een UV-lamp. Zoals de vorige eigenaar het heeft overgedragen, zo vijvert Johan verder. Hij spoelt elke week de borstels uit. Elke maand de Japanse matten. Het bewegend bed hoeft hij niets aan te doen.
In de vijver, die wij op 16m3 schatten, zwommen 9 Koi en een steur. Van alle kleuren waren er wel een of twee aanwezig. Kortom een hele leuke (doorsnee) vijver.
Omdat ik toch mijn spullen voor het testen van het water en het controleren van de slijmhuid mee had genomen, hebben we twee vissen gevangen voor het onderzoek. Ook hier waren goede spullen voor aanwezig. Een opvangbak (in dit geval een schone metselkuip), een pannet (ondiep schepnet) en een Koisok (schepnet wat bedoeld is als er met de vis moet worden gelopen) waren beschikbaar.
Er wordt een afstrijkje gemaakt van de slijmhuid en even naar de kieuwen van de vis gekeken. De kieuwen horen mooi rood te zijn. Als dat niet zo is, dan is dat een indicatie dat er wat mis is met de waterkwaliteit. Meestal in de vorm van een te hoge ammoniak of nitriet gehalte.
De afgeschraapte stukje slijmlaag bekijken wij met de microscoop om te onderzoeken of er parasieten op de vis aanwezig zijn.
Bij deze vissen ziet het er goed uit. Een enkele huidworm wordt gevonden, maar dat is geen aanleiding genoeg om hier tegen te gaan behandelen.
Door het water te testen op de zuurtegraad, hardheid, het ammoniak-, nitriet- en nitraatgehalte kunnen wij een uitspraak doen over de kwaliteit van het water. Deze is echter ver van ideaal, of beter, deze vijver staat op het moment van de meting aan de rand van een pH-crash.
Het blijkt dat Johan in al die maanden dat hij nu voor de vijver zorgt, in totaal twee keer water heeft bijgevuld. Om het water in een goede kwaliteit te houden is het wekelijks verversen van ongeveer 10% raadzaam. Nog beter is het om regelmatig het water te testen en ervoor te zorgen dat door verversen de waterkwaliteit (meetresultaten) goed blijven.
Bij een pH-crash verandert de pH in een hele korte tijd van de gewenste waarde (tussen de 7 en de 8) naar 3 of soms wel lager. Een Koi kan slecht tegen veranderingen in de pH en op het moment dat de pH in korte tijd zoveel zakt, is dat meestal dodelijk voor de Koi. De in het filter aanwezige bacteriën overleven een pH-crash ook niet, hierdoor is het hele systeem dood.
Conclusie: Door het structureel niet verversen van het water, is het water zoveel zuurder geworden dat de carbonaathardheid van het water (KH) ook tot bijna 0 gezakt is. Er is dan geen “zuur-bufferend” vermogen meer in het water, waardoor het water zuurder wordt. Het gevolg is een pH-crash, welke dodelijk is voor de vissen. Dit kan voorkomen worden door regelmatig te verversen en zelf je waterwaarden te meten. Bij de testsets staan richtlijnen welke waarden gewenst zijn (bij welke vissen). Hierbij is het vooral belangrijk dat deze waarden stabiel blijven en niet teveel schommelen. Ziet u bij elke meting een waarde dus steeds een klein beetje meer/minder worden, dan zal er meer moeten worden ververst.
Om te begrijpen hoe een pH-crash kan plaatsvinden zal ik in een notendop samenvatten wat er in de vijver gebeurt. Hier zijn hele cursussen over, maar in Jip en Janneke taal, komt het hier op neer:
- De vissen vervuilen het water met hun kieuwen en ontlasting.
- Bacteriën in het filter zorgen ervoor dat deze vervuiling wordt omgezet van ammoniak in nitriet. Hierdoor zal het water zuurder worden.
- Bacteriën in het filter zorgen ervoor dat deze vervuiling wordt omgezet van nitriet in nitraat.
- Nitraat is niet meer giftig en blijft achter in de vijver. Waterplanten groeien hiervan.
- Vissen / kleine diertjes eten van de waterplanten.
In de natuur is hiermee een cirkel ontstaan welke in evenwicht is. Echter in onze vijvers is de verhouding van het aantal vissen met de hoeveelheid water niet te vergelijken met de natuur. In de 2e en 3e stap wordt het water zuurder, wat in de natuur niet meetbaar is, maar in onze vijvers wel.
In het water zit ook KH. Dit zorgt ervoor dat de pH niet (veel) zal veranderen zolang deze KH aanwezig is. Echter door de pH stabiel te houden zal de KH langzaam op raken. Op het moment dat de KH op is, zal de pH dus wel veranderen als gevolg van de stappen 2 en 3 uit de stikstof kringloop.
De gemakkelijkste manier om de KH aan te vullen is door het verversen van water. Je haalt elke week 10% van het vijverwater uit de vijver (geeft de planten water en spoelt de rest door het riool) en vult daarna de vijver weer bij met kraanwater.
Dit artikel heeft ook in KoiWijzer gestaan en is aangeleverd door de Adviesgroep Koi en vijver.
Tekst: René Grootscholten
Foto’s: René Grootscholten, Marco de la Penha
