Tips aanleg plantenfilter

Een filter waar veel over geschreven is en vaak mensen van mening over verschillen is het plantenfilter. Op zich ook niet zo raar. Het kan een grote bron van ellende zijn, maar het kan je ook helpen. Vandaar de voor- maar ook tegenstanders.

De bezetting van een Koivijver zoals menig hobbyist die heeft is vaak te groot om alleen met een plantenfilter te werken. Planten eten/verbruiken ammoniak, nitriet, nitraat en fosfaat en zijn zelfs  in staat om zware metalen op te slaan. Klinkt als een wonder-filtermedium! Bij gebrek aan een plantenfilter krijg je vaak een gratis plant. Dit plantje heet alg. Zweefalg of draadalg betekent een vijvermilieu met een ideale combinatie van licht en voedingsstoffen. Zou je het alleen met een plantenfilter af willen doen dan zal je heel veel planten moeten plaatsen en heel weinig Koi.

In de natuur heb je geen ‘moderne’ filters

Eigenlijk meer naar de natuurlijke balans toe. In de natuur heb je geen ‘moderne’ filters. Bij een hengelsportvereniging, waar de balans al aan de hoge kant ligt, heeft 1 karper ongeveer tussen de 750-4000 m³ water ter beschikking. Dat is anders dan de (naar mijns inziens verkeerde) stelregel van 1 Koi per m³ die wel eens in de Koiwereld geadviseerd wordt.

Waarom heeft een plantenfilter zoveel tegenstanders?
Omdat je met planten dus bijna onmogelijk naar de juiste natuurlijke balans gaat. Je moet toch water verversen om je overschot aan voedingsstoffen (ammoniak, nitriet, nitraat, fosfaat) te verdunnen. Of je nu 1 kuub water ververst of 2 kuub, de handeling blijft. Een plantenfilter neemt je geen werk uit handen. Sterker nog, het kost je werk. Veel extra werk zelfs. Ben je een beetje laks, druk leven en nalatig, dan kan dit je grote problemen opleveren.

Trichodina is een parasiet die je veel ziet op Koi bij vijvers met nalatig onderhoud

In een plantenfilter kunnen pathogene bacteriën zich ophopen. Pathogeen is een moeilijk woord voor ziekteverwekkende. Daarnaast is Trichodina een parasiet die je veel ziet op Koi bij vijvers met nalatig onderhoud. Er zit dus een risico aan het hebben van een plantenfilter. Toch vind ik het natuurlijke van een plantenfilter ook iets sierlijks hebben. Iets esthetisch. Het plezier die de Koi er aan kunnen hebben, knabbelend aan een overgroeiend stukje groen, maakt het gevoel compleet.
Om wel van de voordelen te genieten en niet van de nadelen heb ik een paar tips.
De makkelijkste tip is om een plantenbak naast de vijver te maken die niet aangesloten is op de vijver. Je hebt dan toch het sierlijke van de plantenfilter. Er kan zelfs wat penningkruid over de rand de vijver in groeien. Je hoeft bijna niet te snoeien, laat maar lekker verwilderen.
Wil je dat de planten mee helpen met zuiveren van het water dan wordt de filter dus in het systeem opgenomen.
De beste tip die ik je kan geven is om voor de aanleg héél goed na te denken over de aanleg. Laat er iemand naar kijken die meerdere plantenfilters heeft aangelegd en met succes heeft aangelegd.

Ik heb mijn plantenfilter al een aantal keer verbouwd. Ik heb voor de aanleg de volgende tips:

• Gebruik geen vijversubstraat, ondanks elk tuincentrum je het liefst veel zakken tegelijk verkoopt. Je pH stijgt hiervan. Het is wel ideaal voor de wortels van planten, echter ook voor het ophopen van slib. Zo glad mogelijke kiezel is beter. Het kan nu langer duren (jaren?) voordat de planten goede wortels hebben, dat is weer een nadeel. Het is mij gelukt om zonder kiezel planten te houden. De planten zijn via tyraps (plastic kabelbinders) vast gemaakt aan de manden.

• Gebruik manden niet te klein en niet te groot. Ik had voorheen hele grote manden, hierdoor kon de plant flink groeien zonder belemmering. Echter grote manden vol met kiezel zijn niet te tillen. Niet te tillen vergroot de kans op nalatigheid bij schoonmaken. Mijn manden zijn nu 40 bij 30 cm. Ik check geregeld dan ook de bodem op slib door een mandje op te tillen.
• Zorg voor een loze ruimte onder de manden. De wortels krijgen zo goed de kans op de voedingsstoffen op te nemen. Ook kun je de wortels nu makkelijk snoeien.

• De plantenfilter moet makkelijk te spoelen zijn. Helemaal leeg in het riool en schoonmaken. Toch nog slib op de bodem? Mandje optillen en met een trekker naar het riool trekken.

• Snoei vaak. Snoeien betekent groeien. Groeien betekent voedingsstoffen onttrekken. Elke maand knip ik 1 mandje kaal of snoei ik de wortels. Wederom moet ik dus de mand op kunnen tillen.
• Als de plantenfilter met een waterval overloopt, maak de waterval dan niet te hoog. Dit is energieverspilling. Veel pompen verliezen enorm rendement naar mate ze omhoog moeten pompen. Mijn waterval is 20 cm hoog. Bij de laatste verbouwing zo gelaten en nu het enige waar ik een beetje spijt van heb. Naar schatting levert mijn 10.000-literpomp nu netto slechts 4000 liter.

Conclusie van deel 1 over de plantenfilter is: Doe het goed of doe het niet!
Door deze veel aanpassingen of voorwaarden van een probleemloos plantenfilter zijn niet alle planten geschikt. Welke planten wel en niet lees je snel in deel 2!