Koi Sleepy Disease voor het eerst waargenomen in Nederland

In het najaar van 2013 is het voor het eerst het Koi Sleepy Disease (KSD) aangetroffen in Nederland. Het Central Veterinary Institute (CVI) in Wageningen signaleerde de ziekte en deze werd met behulp van een PCR test door het Centre for Environment, Fisheries & Aquaculture Science (CEFAS, UK) aangetoond.

KSD wordt hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door een infectie met het Carp Edema Virus (CEV), een pokken virus. In Japan zijn de Koi kwekers al zo’n 40 jaar bekend met KSD en het leidt tot grote sterfte onder jonge Koi. Dit wordt vooral waargenomen in de Koi huizen in het voorjaar en het najaar, wanneer de Koi dus uit de mudpounds zijn gehaald voor overwintering en/of selectie. De Koi gaan op de bodem liggen en sterven binnen een aantal dagen. Bij een uitbraak kan binnen enkele weken zo’n 80% van de Koi overlijden. KSD is via het water overdraagbaar naar andere Koi en er is, net als voor KHV, geen geneesmiddel. In Japan wordt wel een 0.5% zoutbad gebruikt voor 4 weken wanneer Koi naar een andere locatie wordt gebracht. Dit lijkt effect te hebben, vanwege verlaging van het toxische effect van nitriet en dus stress voor de Koi, maar het zout heeft natuurlijk geen effect op het virus zelf.

Hoewel al 40 jaar bekend in Japan, is KSD nu voor het eerst in Nederland waargenomen

De verschijnselen van KSD lijken erg op die van KHV. De Koi hebben ingevallen ogen, bloedingen, opgezette kieuwen en verliezen hun slijmhuid. Daarnaast worden de Koi lusteloos en gaan op de bodem liggen. Koi die de ziekte overleven hebben last van opgezette kieuwen maar lijken verder in orde. Net als KHV is ook de watertemperatuur van invloed op het voorkomen van KSD. De ziekte treedt op tussen de 13 en de 23 graden Celsius, wat lager is dan de temperaturen waarbij KHV actief is.  Het grootste verschil tussen KSD en KHV is dat de Koi bij KSD meer op de bodem liggen.

Het ‘slapen’ was ook duidelijk te zien bij een tweetal Koi die in het najaar van 2013 ziek bleken te zijn, en waarbij bleek dat ze KSD onder de leden hadden. De Koi leken KHV te hebben, omdat ze ingevallen ogen hadden en de kieuwen aangetast bleken te zijn. De Koi lagen te ‘slapen’ op de bodem en werden wel wat actief bij aanraking, maar zakten daarna gelijk naar de bodem. De test voor KHV bleek negatief, maar de test (PCR) voor KSD positief.

De verschijnselen van KSD lijken op die van KHV, maar de Koi laten opvallend ‘slaapgedrag’ zien

Wat het betekend voor de Koi hobby dat KSD nu in Nederland is gevonden is nog niet duidelijk. Interessant is dat Japan al zo’n 40 jaar bekend is met KSD en nu pas het eerste geval in Nederland is gevonden. Echter de KSD test is maar mogelijk in een klein aantal laboratoria in Europa, dus wellicht zijn er wel eerder gevallen geweest maar is KSD niet aangetoond. Wanneer wordt gedacht dat de Koi lijdt aan KSD (met name door het ‘slaapgedrag’) is het natuurlijk wel belangrijk de test te laten doen, zodat we beter kunnen bepalen hoe groot (of klein) het probleem in Nederland en Europa is. Zeker gezien de gelijkenis met KHV.

Bronnen:
Haenen, O, et al., Koi Sleepy Disease (KSD) door ‘Carp Edema virus’: eerste detectie in Nederlandse Koi, Aquacultuur 5, 2013
Miyazaki, T, et al., Histopathological and electron microscopy studies on sleepy disease of koi Cyprinus carpio koi in Japan, Dis. Aquat. Org. 65, 2005