Cold-blooded Koi in de winter

Kitty kondigde het twee weken geleden al aan op KoiQuestion, de winter komt eraan… Als schaatsliefhebber hoop ik op een koude winter waarin de ijsbanen en meren dichtvriezen, zodat we weer eens rondjes kunnen rijden op natuurijs en na afloop met verkleumde handen en bevroren tenen kunnen geniet van rookworst, erwtensoep en kwast. Als Koi hobbyist ben ik echter minder gecharmeerd van de vrieskou en mag de temperatuur deze winter best boven het vriespunt blijven. We zien de Koi bij voorkeur niet onder een laag(je) ijs.

Maar waarom maken we ons allemaal zo druk om de kou?

Maar waarom maken we ons allemaal zo druk om de kou, wat voor effect heeft het op onze Koi? Zoals misschien bekend zijn Koi, en vissen in het algemeen, koudbloedige dieren. Nog beter gezegd zijn Koi poikilotherm, een term uit het Grieks dat wisselende (poikilos) temperatuur (therm) betekend. Koi hebben dus een wisselende lichaamstemperatuur, die afhangt van de omgevingstemperatuur. Als het water in de vijver kouder wordt, wordt ook de lichaamstemperatuur van de Koi kouder. In tegenstelling tot de Koi zijn mensen warmbloedig, ook wel homoiotherm genoemd, wat betekend dat wij onze lichaamstemperatuur tot op zekere hoogte constant kunnen houden, onafhankelijk van de omgevingstemperatuur. Karpers, dus ook Koi, kunnen overleven tussen de 3 en 35 graden Celsius. Ondanks deze grote range is er wel een optimale temperatuur waarbij de Koi het best functioneren. Een watertemperatuur tussen de 23 en 30 graden Celsius is optimaal voor de groei. Ook de voedselopname is afhankelijk van de omgevingstemperatuur. In 2012 is door een onderzoeksgroep in China (Chen Song-bo et al. Effect of Water Temperature on Feeding Rhythm in Common Carp, Journal of Northeast Agricultural University, 2012) aangetoond dat volwassen karpers het meest aten bij een omgevingstemperatuur van 26-28 graden Celsius. Dit nam geleidelijk af wanneer de omgevingstemperatuur daalde en beneden de 8-10 graden Celsius aten de karpers niet meer. Ook boven de 34 graden Celsius werd er bijna niets meer gegeten door volwassen karpers.

Ongeveer beneden de 8 graden Celsius komen de Koi in een staat van verstijving en gevoelloosheid, in het Engels ‘torpor’ genoemd. De Koi zullen dan over het algemeen op de bodem liggen en bijna niet meer bewegen. Hoe kouder de temperatuur, hoe lager het metabolisme en hoe minder beweging. Door het lage metabolisme kost eten meer energie dan het oplevert. Het lijkt alsof de Koi op de bodem in winterslaap zijn, maar dat is zeker niet zo. Ze zijn zich nog wel bewust van hun omgeving. Bij lage temperaturen, zo onder de 12 graden Celsius, zal ook het immuunsysteem op een laag pitje staan. Nu zijn de ziekteverwekkers bij deze temperaturen ook minder actief, dus dat is in de winter vaak geen probleem. Problemen hier aan gerelateerd komen we vaak tegen in het voorjaar.

In de natuurlijk omgeving zullen karpers in de winter de meest warme plek in het water opzoeken. Water van rond de 4 graden Celsius heeft de hoogste dichtheid en zal dus naar de bodem zakken, wanneer het water afkoelt tot bijvoorbeeld 2 graden Celsius. Helaas zijn onze vijvers vaak te ondiep voor dit effect en pompen we het water ook nog eens rond.

Er kunnen ijskristallen vormen op de kieuwen van de Koi, waardoor ze kunnen overlijden.

Daardoor bestaat er dus een kans dat de Koi in de winter in water verblijven van onder de 3-4 graden Celsius. Die temperaturen liggen op het randje van wat de Koi kunnen overleven. Bij temperaturen van rond de 1 graad Celsius kunnen er zich zelfs ijskristallen vormen op de kieuwen van de Koi, waardoor ze kunnen overlijden.

Dus, wees er in de winter van bewust wat de effecten van koud water zijn op je Koi. Over het wel of niet verwarmen van de vijver in de winter zijn verschillende meningen. Feit is wel dat het rond en beneden de 4 graden Celsius kritiek wordt voor de Koi. Dit moeten we dus voorkomen, door te overkappen en eventueel door tot deze temperatuur te verwarmen. Wanneer er zich toch een laagje ijs vormt over je vijver, zorg er dan voor de er een gat in zit voor het ontsnappen van gassen en voor de beschikbaarheid van zuurstof.

Houd je Koi goed in de gaten en stoor ze niet te veel wanneer het echt koud word. Ze zijn als slapende schoonheiden, wachtend om wakker gekust te worden door het voorjaar.