Deel 1 van een tweeluik over het gebruik van antibiotica
Waarom en wanneer wordt er antibiotica gebruikt als geneesmiddel bij Koi, en wat doet het precies?
Antibiotica zijn medicijnen die door bacteriën veroorzaakte infecties helpen te genezen. Ze doden bacteriën of remmen hun groei. Het zijn middelen die worden gebruikt als het afweersysteem een Koi ziekteverwekkende bacteriën niet kan uitschakelen. Zonder deze extra hulp is de kans groot dat de gevolgen van een infectie fataal zijn.
Diagnose
Als een Koi op eigen kracht niet kan genezen wordt antibiotica ingezet. Maar eerst moet worden vastgesteld of er wel daadwerkelijk sprake is van een bacterieel probleem. Want alleen in dat geval geeft het gebruik van antibiotica kans op genezing. Antibiotica is vaak een laatste redmiddel en hier moet heel zorgvuldig mee worden omgegaan.
Bacteriën
Een infectie wordt veroorzaakt door heterotrofe bacteriën! Dit zijn eencellige organismen die zich onder gunstige omstandigheden heel snel kunnen vermenigvuldigen. Dit doen ze door zich simpelweg te delen. Ze hebben organische voedingsstoffen nodig om te kunnen overleven. Deze ziekteverwekkers zijn altijd aanwezig, maar grijpen hun kans als de omstandigheden daarvoor gunstig zijn. Bovendien zijn deze bacteriën in staat om zich ontzettend snel aan te passen aan veranderende situaties.
Bacteriële infectie
Het woord “bacteriële infectie” is algemeen bekend maar wat gaat er mis als er zo’n infectie ontstaat. De slijmhuid van een Koi is zijn beschermlaag. Hierin zitten bepaalde afweerstoffen die ervoor zorgen dat de vis gezond blijft. Maar door bijvoorbeeld een slechte waterkwaliteit, een uitwendige beschadiging of door parasieten (dus door niet optimale leefomstandigheden) kan deze beschermlaag gedeeltelijk wegvallen. De vis krijgt daardoor een verminderde weerbaarheid en wordt vatbaar voor zijn omgeving. Dit zijn de momenten waarop ziekteverwekkende bacteriën toeslaan, zich vasthechten, vermenigvuldigen en infecties veroorzaken.
Kenmerken
Als het afweersysteem van de Koi niet sterk genoeg is om zelf afdoende te reageren en af te rekenen met een infectie kunnen zweren ontstaan, ook wel: gatenziekte, vin-, bek- of staartrot genoemd. Verder kan het gedrag van de vis veranderen doordat deze zich afzondert, niet meer eet (vermagert) en tekenen van stress gaat vertonen. Een opgezette buik met daardoor uitstaande schubben en uitpuilende ogen is een symptoom van een inwendige bacteriële infectie.
Secundair
Heel vaak zijn een slechte waterkwaliteit, parasieten, overbevolking of stress verantwoordelijk voor bacteriële infecties. Het nastreven van optimale leefomstandigheden rondom de Koi houdt veel problemen uit de vijver.
Antibiotica
In september 1928 ontdekte een Britse arts: “Alexander Fleming” bij toeval een antibacteriële stof die de groei van bacteriën sterk remde. Deze werkzame stof werd penicilline genoemd. Later bleek dit een zeer bruikbaar middel dat patiënten (mens en dier) met levensbedreigende infecties kon redden. In de jaren daarna zijn er meerde soorten antibiotica ontdekt en in gebruik genomen, ook er is een indeling gemaakt in hun verschillende werkzaamheid. Hierbij wordt gesproken over smalspectrum en breedspectrum antibiotica. De smalspectrum antibiotica werken specifiek en tegen een beperkt aantal bacteriën terwijl de breedspectrum antibiotica veel meer bacteriën kunnen bestrijden.
Koi en antibiotica
We hebben in onze hobby te maken met koudbloedige dieren die leven in een steeds veranderende omgevingstemperatuur (seizoenen). De werking van antibiotica wordt hierdoor beïnvloed. De effectieve dosering en de interval tussen de toediening zal daarom afwijken van het gebruik bij warmbloedige dieren. Het effect van een behandeling bij hogere watertemperaturen zal altijd beter zijn.
Toepassing:
- Door middel van injecties, hierbij zijn de dosering en de interval enorm belangrijk
- Oraal, er is ook “voer” met daarin antibiotica, een mooie oplossing op het eerste gezicht. Maar alleen een betrouwbare methode als de vissen goed eten! Deze behandelwijze wordt o.a. toegepast in viskwekerijen.
- Via waterbehandeling, bij deze methode wordt antibiotica toegevoegd aan het vijverwater, hierbij worden ook de nuttige bacteriën uit de leefomgeving gedood, denk aan de filterbacteriën.
Het behandelen in een quarantainefaciliteit heeft de voorkeur omdat er dan vaak ook de mogelijkheid bestaat om de watertemperatuur te verhogen en stabiel te houden.
Wordt vervolgd!
Dit artikel heeft ook in KoiWijzer gestaan en is aangeleverd door de Adviesgroep Koi en vijver.
Tekst: Alie de Boer
Foto’s: Alie de Boer, Dr.ir. Olga Haenen (WBVR van WUR), Joop van Tol (KoiToday.nl)
Bronnen:
Pharm. weekblad 18 november 2016
Nemo kennislink 28 december 2016
Dr. ir. Olga Haenen (WBVR van WUR)
